نمایی از آتشکدۀ بزرگ جره در روستای بالاده، کازرون، فارس؛ بگفتۀ تاریخ طبری این آتشکده (چهارطاقی) یکی از پنج آتشکده‌ایست که مهرنَرسه وزیر بزرگ شاهنشاهی ساسانی در ناحیۀ دشت بارین و جره (=گره) ساخته است.

اینجا گنبد مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان است، یکی از شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی جهان و از مهم‌ترین آثاری که به کار رفتن نور در آن به طرز چشمگیری پر از حکایت و رمز و راز است!

برای مثال به طاووس میان خورشید ۸ پر (شمسه هشت) در مرکز تصویر این گنبد دقت کنید؛ در طول روز با کم و زیاد شدن نور، تصویری از پرهای باز طاووس ساخته شده با نور دیده می‌شود، که در هنگام اذان ظهر، پرهایش بسیار باز است!

به نظر شما چند قرن طول کشیده که اون زمان به این عظمت از ظرافت و هنر برسن؟!

استان آذربایجان غربی به علت واقع شدن در محل تلاقی رشته‌ کوه‌های البرز و زاگرس و برخورداری از طبیعتی کوهستانی از یک طرف، و زمینه سکونت فرهنگ‌های درخشانی چون مادها، اورارتوها، ماناها و… نمونه‌های بکری از معماری صخره‌ای را در خود جای داده است.

يكی از اين مقابر صخره‌ای، مقبره صخره‌ای معروف به تل تخت ناناس شامل بقایای یک قلعه نظامی اورارتویی و يک گوردخمه به همراه پله‌های صخره‌ای ارزشمندی است که در روستای ناناس از توابع دیزج‌دول ارومیه ودر کوه معروف به تخت قلعه قرار گرفته است.

این گوردخمه به عنوان یکی از گوردخمه‌های منفرد (بدون حیاط جلویی) و از بزرگ‌ترین اتاقک‌های دست‌کند اورارتویی در جنوب ارومیه بوده و به دلیل قرارگیری در زمین‌های روستای ناناس در بخش محال دول بدین نام نامیده می‌شود.

فرم کلی گوردخمه به صورت مستطيل‌شکل به ابعاد تقریبی ۳/۴۰ در ۴/۲۰ متر است که در نحوه ایجاد آن زوایای قائمه گوشه اتاقک کاملا مراعات شده و سقف مسطح و تخت به همراه سه تاقچه مستطیل‌شکل کم‌گود در سه ضلع دارد.

دهانه ورودی آن به شکل دو قاب تودرتو بوده و حد فاصل این دوقاب، شیاری وجود دارد که به نظر می‌رسد محل قرار گرفتن در بوده است.

کاخ شاوور ( کاخ اردشیر دوم ) - از کاخهای دوران هخامنشی و در سیصد و پنجاه متری غرب کاخ آپادانا، در شوش واقع است. این کاخ توسط اردشیر دوم بنا گردید. در سال هزار و سیصد و چهل و هفت خورشیدی هنگامی که کشاورزان جهت تسطیح قطعه زمینی در کناره غربی رود شاوور مشغول بکار بودند، تیغه بولدوزر به ته ستون متعلق به دوره هخامنشی برخورد کرد.

طی کاوشهای علمی که در این قسمت انجام شد دو هزار و صد متر مربع از محوطه کاخ خاکبرداری گردید و طی خاکبرداری ها یک تالار ستوندار و بخش کوچکی از ملحقات آن آشکار شد. تالار ستوندار به ابعاد سی و هفت و نیم در سی و چهار و شش دهم متر و دارای هشت ردیف ستون و جمعا دارای شصت و چهار ستون بوده است. پایه ستونهای سنگی این تالار شبیه پایه ستونهای کاخ آپادانای شوش اما در اندازه ای کوچکتر است و بر روی آنها ستونهای چوبی رنگ آمیزی شده قرار می گرفته است. ارتفاع تقریبی ستونهای چوبی کاخ شاوور نه و یک دهم متر بوده است. دیوارها نیز از خشت ساخته شده بودند.